Udostępnij artykuł
Kilka miesięcy temu dzieliłam się z Wami wrażeniami z Single Vineyard Summit. Główną część wydarzenia stanowiła degustacja i ocena win producentów należących do ÖTW, a także win z Thermenregionu, Burgenlandu i Styrii. Ostatni dzień był natomiast poświęcony winom z Wachau. Ten leżący niecałe 100 km na zachód od Wiednia region, którego winnice zajmują 1323 ha należy do jednych z najmniejszych, ale jednocześnie najlepiej znanych regionów winiarskich Austrii.
Na etykietach win z Wachau często zauważyć można charakterystyczne logo z napisem Vinea Wachau Nobilis Districtus. To oznaczenie organizacji założonej w 1983 roku przez lokalnych producentów, którzy, aby zachować charakter lokalnych win, zobowiązali się do produkcji win jedynie z winogron pochodzących z Wachau.
Obecnie stowarzyszenie skupia ponad 200 winiarzy. Zgodnie z założeniami wszystkie wina Vinea Wachau powstają z winogron zbieranych ręcznie (nawet w sytuacji gdy zbiór maszynowy jest możliwy), są produkowane z najczęściej z białych odmian (obecnie są to niemal tylko grüner veltliner i riesling, choć istnieją też różowe wina Vinea Wachau) i bez wyczuwalnego wpływu beczki.
Wina Vinea Wachau dzielą się na trzy kategorie. Jako pierwsza (w 1984 roku) została ustanowiona kategoria Steinfeder. Steinfeder to pierzasta trawa rosnąca na tarasach w Wachau. Nazwą tą określane są wina lekkie, zawierające maksymalnie 11,5% alkoholu. Kilka lat później powstały dwie, częściej spotykane obecnie kategorie – Federspiel i Smaragd. Ferderspiel, którego nazwa jest związana z sokolnictwem, popularnym dawniej w regionie, to wina o 11,5–12,5% alkoholu i maksymalnie 4 g/l cukru resztkowego. Smaragd to wina, których zawartość cukru resztkowego nie przekracza 9 g/l, mające co najmniej 12,5% alkoholu. Ich nazwa to także nazwa jaszczurek, żyjących na tarasach Wachau.
Przez lata za najlepsze Smaragdy uznawano rieslingi i grüner veltlinery o dużej koncentracji, powstające z dojrzałych, często – dotkniętych szlachetną pleśnią (botrytisem) winogron. Ostatnio coraz częściej szukamy win lżejszych, eleganckich i świeżych. Zmiany klimatu sprawiają także, że coraz więcej winiarzy wybiera przyjaźniejsze naturze sposoby uprawy winorośli. W Wachau zmiany nie następowały równie szybko jak w innych regionach, ale w ostatnim czasie są widoczne również tutaj. Motorem były decyzje podjęte przez Domane Wachau. Właściciele tej skupiającej ponad 250 winogrodników (posiadających łącznie 400 ha winnic) kooperatywy postanowili rozpocząć walkę z suszą i warunkami niesprzyjającymi uprawie tradycyjnych szczepów Wachau. Roman Horvath MW i Heinz Frischengruber postawili na edukację i wspieranie współpracujących z nimi winogrodników. W 2018 roku zdobyli certyfikat Sustainable Austria, a ich działania zmotywowały przedstawicieli Vinea Wachau do zmian – zarówno stylistyki, jak i metod produkcji.
Współczesne zmiany są ważne, ale warto także przyjrzeć się historii lokalnych winnic. Pierwsze sadzono tu w czasach Cesarstwa Rzymskiego. W Średniowieczu mnisi, zakładając klasztory wzdłuż Dunaju, rozpoczęli uprawę winorośli na tarasach budowanych na zboczach. Wachau przez długi czas uznawane było za region o chłodnym klimacie. Uprawa winorośli w miejscach ogrzewanych przez odbijające się od wody słońce była więc doskonałym pomysłem. Kamienne tarasy umożliwiły zakładanie winnic na bardzo stromych stokach, pomagały też w uprawie winorośli zatrzymując ciepło.
Wiele wykorzystywanych dziś winnic znanych jest od wieków. Ich nazwy są nie tylko wskazówką pochodzenia wina. Czasem nawiązują do wydarzeń historycznych, przypominają, kto posiadał winnicę w przeszłości lub pozwalają określić charakterystykę danego miejsca. I tak na przykład o winnicy 1000-Eimerberg mówiło się, że daje tysiąc (56-litrowych) wiader (niem. eimer) winogron.
Weingut Hogl Spitz, 1000-eimerberg, Grüner veltliner Smaragd 2021, Wachau DAC
Weingut FJ Gritsch 1000-eimerberg, Riesling Smaragd 2021, Wachau DAC
Nazwa leżącej na stromym zboczu Achleiten pochodzi natomiast od dwóch słów – ach od łacińskiego aqua, podkreślającego dobrą dostępność wody w tej winnicy i leiten, oznaczającego kanał wodny.
Weingut Jäger Weißenkirchen, Achleiten, Grüner veltliner, Smaragd 2021, Wachau DAC
Weingut Prager, Weißenkirchen. Achleiten, Riesling, Smaragd 2021, Wachau DAC
Poszczególne miejsca różnią się między sobą nie tylko nazwą. Nachylenie, ekspozycja, ukształtowanie terenu, a także znajdujące się w pobliżu skały odbijające światło wpływają na mikroklimat i co za tym idzie – różnice pomiędzy winami pochodzącymi z różnych winnic.
I tak na przykład Ried Singeriedel to bardzo stroma (nachylenie sięga miejscami 70 stopni!) winnica o południowej orientacji, którą słońce oświetla przez 1900 godzin rocznie. Mimo to jest uznawana za chłodne miejsce – na temperaturę wpływa tutaj wiatr wiejący z najwyższego wzgórza Wachau – 1000-metrowego Jauerling.
Weingut Gritsh Spitz, Singerriedel, Grüner veltliner, Smaragd 2021, Wachau DAC
Domäne Wachau Dürnstein, Singerriedel, Riesling, Smaragd 2021, Wachau DAC
Loibenberg to natomiast jedno z najcieplejszych siedlisk Wachau. Ogrzewany słońcem i ciepłymi powiewami z niziny panońskiej, którego ciepło równoważy miejscami wysokość (400 m n.p.m.) i chłodne powiewy z Waldviertel. Loibenberg to jedna z największych, a co za tym idzie, najbardziej zróżnicowanych winnic regionie. Grüner i rieslingi z Loibenbergu mogą znacznie różnic się od siebie w zależności od tego, na jakiej wysokości rosną krzewy.
Weingut Knoll Unterloiben, Loibenberg, Riesling, Federspiel 2021, Wachau DAC
Weingut Alzinger Unterloiben, Loibenberg, Gruner veltliner, Smaragd 2021, Wachau DAC
Weingut Alzinger Unterloiben, Loibenberg, Rieslingr, Smaragd 2021, Wachau DAC
Przez lata uważano, że najlepsze wina z Wachau powstają tylko z owoców zbieranych ze stromych winnic leżących na północnym brzegu Dunaju. Jednak współcześni winiarze udowadniają, że obecnie przeciwległy brzeg rzeki jest również doskonałym miejscem do uprawy winorośli. Przykładem jest Ried Kirnberg – znajdująca się na południowym brzegu Dunaju winnica, która należy do najmniej stromych winnic w Wachau.
Weingut Josef Fischer Rossatz, Kirnberg, Riesling Smaragd 2021, Wachau DAC
Weingut Sigl Rossatz, Kirnberg, Riesling Smaragd 2021, Wachau DAC
Pisząc o Wachau nie mogę też pominąć Im Weinebirge, której nazwa to najstarsza zapisana nazwa winnicy w Europie. Jest wspomniana w zapiskach mnichów, którzy przejęli ją po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Obecnie należy do winiarni Nikolaihof.
Nikolaihof Mautern, Im Weinebirge Grüner veltliner Smaragd 2017
Do Austrii podróżowałam na zaproszenie lokalnych producentów, a degustacje były organizowane przez Wine + Partners.