Udostępnij artykuł
Ten, kto choć raz nie kosztował whisky opatrzonej znakiem „Fettercairn”, powinien szybko nadrobić zaległości. Fettercairn to jedna z najstarszych nieustanie czynnych destylarni w Szkocji – w 2024 obchodzi swoje 200-lecie! W jubileuszowym roku możemy delektować się Fettercairn 16 Years Old 4th release. To wielka gratka dla wielbicieli innowacyjnych trunków. Wyłącznym polskim dystrybutorem destylarni Fettercairn jest Dom Wina.
U źródeł
Wioska Fettercairn położona jest w żyznym regionie Howe of Mearns u podnóża gór Grampian w północno – wschodniej Szkocji. Łatwo zrozumieć, dlaczego obszar ten był popularny wśród nielegalnych gorzelników i przemytników. To idealny kraj dla whisky. Obfituje w naturalne składniki: lodowate źródła wody z gór Grampian i jęczmień uprawiany na czerwonej, żyznej glebie. Wieś otaczają malownicze zielone doliny.
Właściciele ziemscy od wieków przymykali oko na nielegalne gorzelnictwo, ponieważ praktyka ta zapewniała zbyt dla jęczmienia uprawianego na ich ziemiach. Gdy do wsi przyjeżdżali poborcy podatkowi, gorzelnicy uciekali w góry.
Legalną destylarnię założył w roku 1824 Sir Alexander Ramsay, który był jednym ze szkockich właścicieli ziemskich prowadzących kampanię na rzecz legalizacji produkcji whisky.
Kiedy w 1823 roku uchwalono ustawę o akcyzie, była to druga destylarnia w Szkocji, która uzyskała licencję. Pomimo jego zaangażowania na rzecz regulacji prawnych, Ramsay zatrudnił starych bimbrowników jako swoich pierwszych stakerów, wiedząc, że tylko oni posiadali wiedzę i doświadczenie niezbędne do produkcji doskonałej whisky. Niestety w ciągu 5 lat Ramsey popadł w kłopoty finansowe i w 1829 roku posiadłość Ramsay’s Fasque, na której znajdują się budynki destylarni, została sprzeda Johnowi Gladstone’owi za 80 000 funtów. Szkot Gladstone był jednym z najbogatszych kupców swojej epoki.
Najsłynniejszym synem Johna był William Gladstone – czterokrotny premier Wielkiej Brytanii. Kierował rządem w czasach Królowej Wiktorii w okresie, gdy Imperium Brytyjskie osiągnęło swój szczytowy rozwój. Gladstone był przychylny szkockim producentom whisky. Doprowadził do zniesienia podatku od słodu oraz od Angel’s Share (opłaty za tę cześć whisky, która wyparowuje z beczki podczas starzenia), a także wprowadził przepisy pozwalające sprzedawać szkocką w szklanych butelkach, co było absolutną nowością.
Koleje losu
Wioska Fettercairn ma długą historię oraz słynie z malowniczego położenia, co zawsze przyciągało turystów. 20 września 1861 r. królowa Wiktoria i jej mąż Albert wymknęli się z pobliskiego zamku Balmoral i incognito odwiedzili pub Ramsay Arms (wciąż działający w Fettercairn). W tajemnicy delektowali się napojami i posiłkiem. Mieszkańcy wioski wznieśli później pomnik upamiętniający tę wizytę – imponujący łuk, który nadal stoi w centrum wioski.
John Gladstone zmarł w 1851 roku, a posiadłość przejął jego najstarszy syn, Thomas – starszy brat wspomnianego wcześniej polityka Williama. Destylarnią kierowali dzierżawcy. W 1887 r. jeden z nich, David Durie, zwrócił się do Gladstone’a w sprawie przedłużenia umowy i budowy dodatkowych magazynów. Thomas nie tylko nie wyraził na to zgody, ale jeszcze zażądał wyższej opłaty za dzierżawę. Gdy przyszło załamanie rynku whisky, Durie nie przedłużył dzierżawy, a destylarnia została wystawiona na wynajem wraz z farmą. Wkrótce po odejściu Durie, sprawy przybrały jeszcze gorszy obrót, gdyż połowa destylarni została zniszczona przez pożar.
Przez dwa lata destylarnia nie działała, aż Thomas Gladstone zmarł, a majątek odziedziczył jego syn Sir John Robert Gladstone. Nowy właściciel zdecydował, że najlepszym rozwiązaniem będzie utworzenie spółki, która przejmie destylarnię.
W 1890 roku grupa lokalnych farmerów i londyńskich kupców utworzyła spółkę Fettercairn Distillery Co. Po odbudowie, zakład powrócił do produkcji. Firma ponownie prosperowała i zyskała przychylność wielu blenderów.
Koniunktura okazała się jednak krótkotrwała – podwyżki licencji i ceł w 1909 mocno uderzyły w destylarnię. W 1912 r. inwestorzy chcieli ograniczyć straty, więc firma została postawiona w stan likwidacji. John Gladstone odkupił destylarnię i zaczął szukać nowych inwestorów. Nie trwało to długo i pod koniec tego samego roku utworzono nową spółkę.
Po zakończeniu I wojny światowej prohibicja i wstrzemięźliwość uderzyły w sprzedaż whisky zarówno w kraju, jak i za granicą. W 1923 r. nowa spółka Fettercairn Distillery Company została postawiona w stan likwidacji. Chociaż destylarnia została ponownie wydzierżawiona w 1924 roku, produkcja była ograniczona i firma znów upadła w 1927 roku. W tym czasie zmarł John Gladstone, a majątek przejął James Mann.
Przez następne 10 lat perspektywy dla destylarni były ponure. Mann rozmawiał z kilkoma potencjalnymi nabywcami, w tym z Arthur Bell & Sons i Scottish Malt Distillers, ale z rozmów nic nie wyszło. Podjęto decyzję o demontażu destylarni, a Mann zaczął szukać nabywcy maszyn.
Niepodziewanie pojawił się promyk nadziei. Wraz ze zniesieniem prohibicji, do Manna zgłosił się Joseph William Hobbs – żołnierz, biznesmen, awanturnik i gangster – jedna z najbarwniejszych postaci swojej epoki. Nazywano go Wielkim Gatsbym szkockiej whisky. Był armatorem małej floty, którą wykorzystywał do przemytu whisky z Europy i Kanady do USA w okresie prohibicji.
Nikt nie wie, ile pieniędzy Joe zarobił na swoim przemytniczym biznesie w latach dwudziestych, ale wiemy, że miał inne, bardziej szanowane interesy handlowe. Był na przykład wiceprezesem torontońskiej firmy maklerskiej GA Stimson. Firma ta była zaangażowana w jeden z najbardziej spektakularnych kanadyjskich projektów budowlanych lat dwudziestych, pozyskując fundusze na budowę słynnego budynku Marine Building w stylu art deco w centrum Vancouver. Gdy został ukończony, był najwyższym drapaczem chmur w całym Imperium Brytyjskim.
Po uchyleniu prohibicji w 1933 r. amerykańskie firmy mogły legalnie importować alkohol do USA. Hobbs i jego dwaj partnerzy, Hatim Attari i Alexander Tolmie, założyli Associated Scottish Distillers (ASD), by im w tym pomóc. Nowa firma ściśle współpracowała z Train & McIntyre, szkocką wytwórnią whisky, która niedawno stała się spółką zależną amerykańskiego konglomeratu National Distillers. W 1936 roku ASD nabyła Glenury Royal Distillery w Stonehaven, a rok później Glenlochy i Bruichladdich. Fettercairn wraz z Glenesk i Benromach trafiły do tego wielkiego holdingu w 1938 roku, a Train & McIntyre przekazała Strathdee pod zarząd ASD.
Pod kierownictwem Joe, ASD stała się główną siłą w świecie szkockiej whisky i dostarczała ogromne ilości blended scotch na rynek amerykański. Niestety, wybuch II wojny światowej w 1939 r. doprowadził do niedoborów i zakłóceń w produkcji, a firma nie była w stanie w pełni wykorzystać swoich aktywów. Po wojnie grupa została rozbita, a National Distillers sprzedała w Train &McIntyre w 1953 roku firmie DCL. Od roku 1973 firma należy do Whyte& Mackay.
Unikalny proces destylacji
Kluczowym elementem procesu produkcji whisky opatrzonej logiem „Fettercairn” jest woda. Pochodząca z gór Cairngorms, krystalicznie czysta górska woda jest nie tylko ważnym składnikiem whisky, chłodzi także miedziane ścianki destylatorów. Spływa po zewnętrznej stronie destylatora z wymyślonego przez pracowników Fettercairn w latach 50 unikalnego pierścienia chłodzącego. Dzięki temu wynalazkowi zwiększa się kondensacja, a to powoduje unoszenie tylko najlżejszych oparów.
To pomysłowe i praktyczne rozwiązanie do dziś pozostaje unikalne w produkcji szkockiej whisky. Rezultatem jest tropikalny charakter whisky Fettercairn.
Z biegiem lat, gdy woda chłodząca spływa kaskadami po miedzi, destylatory zmieniają kolor na turkusowy, rzadko spotykany w destylarniach. Ta niezwykła barwa zdobi opakowania i etykiety każdej butelki whisky z Fettercairn.
Wielkim atutem Fettercairn jest też sposób, w jaki whisky dojrzewa w dębowych beczkach w wypełnionym aromatem magazynie. Każda beczka wydobywa charakterystyczny charakter słodu, rozwijając orzechową, pikantną jakość, którą cieszą się koneserzy whisky na całym świecie.
Produkcja
W XX wieku destylarnia wypuściła na rynek whisky single malt szereg edycji, jak Old Fettercairn 8 YO i Old Fettercairn 10 YO oraz butelkowaną whisky Old Fettercairn bez wieku. Na początku XXI wieku pojawiła się whisky Fettercairn 1824 12 YO. W 2007 roku wypuszczono limitowaną edycję Fettercairn 23 YO. W 2009 roku pojawiły się trzy edycje: 24 YO, 30 YO i 40 YO. W 2010 roku dostępna stała się masowa edycja Fettercairn Fior (42%), bez podania wieku. Część z wykorzystanych do jej zestawienia destylatów była z natorfowanego słodu. W 2012 roku wypuszczono młodszą i mniej dymną Fettercairn Fasque, również bez podania wieku.
W 2018 roku wytworzono cztery nowe whisky: 12 YO, 28 YO, 40 YO i 50 YO. Wszystkie leżakowały w beczkach po bourbonie, edycję czterdziestoletnią dodatkowo finiszowano w beczkach po sherry apostoles, a pięćdziesięciolatkę po tawny porto. Pojawiły się nowe etykiety, opakowania i butelki z charakterystycznym pierścieniem na szyjce symbolizującym rozwiązanie stosowane w destylarni.
Od 2020 roku pojawia się 16-letnia whisky, co roku w innej wersji, co roku finiszowana w innych beczkach z europejskiego dębu. W przypadku wypustu z 2022 roku wykańczanie przebiega w beczkach po sherry oloroso i pedro ximenez, a w przypadku 2023 roku w beczkach po porto tawny. Kolejna z kolekcji, whisky Fettercairn 18 YO jest unikalna. Dojrzewa w beczkach, w których wcześniej leżakował bourbon, by później nabierać kształtu w beczkach z dębu szkockiego.
W 2021 roku światło dzienne ujrzała seria Warehouse, uzupełniająca regularną kolekcję o whisky powstające z zestawiania wybranych beczek z magazynu 2. Batch 001 (seria 001) powstała z połączenia whisky napełnionych do amerykańskich i europejskich beczek w 2010 roku. Obecnie dostępne są whisky Fettercairn Warehouse 2 Batch 003 (beczki po Bourbonie, rumie i czerwonym winie Bordeaux) oraz Fettercairn Warehouse 14 Batch 001 (beczki po Burbonie i lokalnych szkockich piwach).
Dane:
Roczna produkcja: 2,2 mln l.
Kadzie zacierne: 5 ton
Kadzie fermentacyjne: 11, sosna oregońska (39 tys. litrów)
Alembiki: 4 (wash: 17,5 tys. litrów, spirit: 12,5 tys. litrów)
Ilość magazynów: 14 dunnage
Las Fettercairn – tradycja i ekologia
W 2021 roku destylarnia Fettercairn zaprezentowała nowy, ekscytujący projekt odtworzenia w okolicy destylarni starego lasu. Na terenie historycznej posiadłości Fasque o powierzchni 8 500 akrów zostało posadzonych ponad 13 000 sadzonek dębu Quercus petraea i dębu Quercus robur. Projekt ten jest częścią szerszego zaangażowania firmy Whyte & Mackay w zapewnienie zrównoważonego rozwoju i w przyszłości odpowiedzialnego pozyskiwania szkockiego dębu dla szkockich destylarni, nie tylko Fettercairn.
W 2022 roku Rob Mulholland, uznany artysta z Glasgow, znany ze swoich lustrzanych posągów i futurystycznych instalacji krajobrazowych, którego prace były wystawiane na całym świecie, mocno zaangażowany w działania na rzecz ochrony środowiska, zainspirowany projektem, stworzył i podarował niezwykłą rzeźbę
– Myśl o lesie, wyłaniającym się z ziemi w tym pięknym otoczeniu – jednym z najpiękniejszych żyznych obszarów Szkocji, jest niezwykle ekscytująca, szczególnie jeśli się weźmie pod uwagę wszystkie wymierne korzyści, jakie przyniesie utworzenie kwitnącego, bogatego w dziką przyrodę środowiska – od zrównoważonego zarządzania gruntami, po wyraźny wpływ, jaki takie piękne miejsce może mieć na ludzi, ich dobrostan fizyczny i psychiczny. Moim celem jest pogłębienie więzi emocjonalnej między ludźmi i tą urzekającą krainą i stworzenie czegoś, co będzie nadal aktualne za 200 lat, kiedy te drzewa będą stać dumne i wysokie – dziedzictwo, które może przetrwać jeszcze dłużej” – powiedział Rob Mulholland.
Program związany ze szkockim dębem został po raz pierwszy opracowany przez Whisky Makera Gregga Glassa 10 lat temu i znalazł swoje naturalne miejsce właśnie w destylarni Fettercairn. Gregg poświęcił się badaniu, jak włączyć szkocki dąb do produkcji whisky przeprowadzając liczne próby na szkockim drewnie dębowym, pozyskiwanym ze powalonych siłami wiatru drzew. Efektem tych działań jest 18-letnia whisky, która finiszowana jest w „dziewiczych” beczkach ze szkockiego dębu.
Gregg Glass, główny Whisky Maker w Whyte and Mackay, powiedział:
– Fettercairn to ciągła historia poszukiwań, innowacji i równoważenia tego, co najlepsze i płynące z tradycji, ale jednocześnie historia rzucania wyzwań konwencjom. Dla mnie, producenta whisky, ten projekt był fantastyczną okazją odkrywania potencjału smakowego Fettercairn, wykorzystania wszystkiego, co lokalne – naszej wody, jęczmienia i szkockiego dębu.
Ten szeroko zakrojony projekt to projekt z wizją przyszłości, wspierający wiele celów w zakresie odpowiedzialności za środowisko, celów społecznych, celów związanych z gospodarką leśną i rolną, wspierający naszą lokalną gospodarkę i umiejętności, efektem którego jest wyjątkowa, fascynująca whisky.
To podwaliny przyszłości Fettercairn, ale i kontynuacja etosu producenta, który wytwarza whisky z pasją i z odpowiedzialnością za środowisko lokalne. Las Fettercairn to kolejny krok w podróży, jaką jest tworzenie whisky w tej niesamowitej destylarni.
Najnowsza edycja – Fettercairn 16 Years Old 4th release 2023
Destylarnia Fettercairn prezentuje czwarty rocznik limitowanych edycji szesnastoletniej whisky. Głęboko sięga do swojej skarbnicy zapasów, aby zaoferować whisky charakterystyczną dla swojego stylu, która dojrzewała w beczkach po bourbonie i w beczkach po porto tawny (pierwsze napełnienie). Ta edycja to demonstracja umiejętności i wyobraźni twórców whisky Fettercairn. Doskonale odzwierciedla ona ducha destylarni, podkreślając piękno wyjątkowego tropikalnego stylu wytwarzanej w niej whisky.
Fettercairn 16 YO release 2023 butelkowana jest z mocą 46,4% i nie jest filtrowana na zimno.
Nota degustacyjna
Barwa: bogata, naturalna, złocisto bursztynowa
Aromat: owoce tropikalne, jagody, kakao, cukrowe migdały, nuty kwiatowe
Smak: jeżyny, maliny, wanilia, karmel, nuty śliwek, świeżo upieczonego ciasta imbirowego, wiśni i dębu.
Fettercairn 16 YO release 2023 Single Malt Scotch Whisky to wyjątkowa pozycja dla miłośników whisky, chcących poznawać kolejne, innowacyjne whisky, jakie oferuje destylarnia.
Wyłącznym dystrybutorem Fettercairn Distillery w Polsce jest Dom Wina.