
Kartoteka szczepu: rebula/ribolla
Udostępnij artykuł
Imię: ribolla gialla. Znany też jako: rebula, zlata rebula, jarbola
Kolor: biały
Pochodzenie: Włochy
Występowanie: Włochy, Słowenia, Chorwacja, Grecja, USA (Kalifornia), RPA, Argentyna, Australia
Polecane regiony: DOC Friuli Colli Orientali, DOC Collio Goriziano, Rosazzo DOCG, Goriška Brda

W Dniu pierwszym Dekameronu inkwizytor spotyka nieszczęsnego poczciwca, a „Ów, nie dla słabej wiary, ale z prostoty ducha, może podochocony winem lub zabawą nieumiarkowaną, rzekł pewnego dnia do swojej kompanii, że ma wino tak dobre, iż sam Chrystus piłby je z ochotą. Słuch o tym doszedł do ojca inkwizytora, który dowiedziawszy się, że bluźnierca ma wielkie włości i dobrze nabity mieszek, cum gladiis et fustibus [mieczami i kijami] srogie śledztwo rozpoczął” [tłum. Edward Boyé]. Nie wiemy, za jakież to wino przyszło odpokutować poczciwinie (a odpokutował srogo), wiemy za to, że autor powieści, XIV-wieczny włoski poeta Giovanni Boccaccio, widział w piciu wina z ribolli niebezpieczeństwo popadnięcia w rozpustę, co też zawarł w swojej diatrybie na temat grzechu obżarstwa. Przypadek? Być może…
Na temat szczepu wiemy co nieco z historycznych dokumentów, a wzmianki te świadczą o wysokiej renomie i jakości produkowanych z niego win. I tak na przykład, w roku 1402, w mieście Udine uchwalono prawo mające chronić wina produkowane z ribolli przed fałszerstwem, a więc było to coś na wzór apelacji. Szczep był też znany Austriakom: książę Leopold III, po objęciu władzy nad Triestem zobowiązał to miasto do dostarczania 100 urn najlepszego wina ribolla w regionie. Z 1289 roku pochodzi akt notarialny dotyczący winnicy we Friuli. Wiemy zatem, że co najmniej od ponad 700 lat szczep ten był tam uprawiany.
Skąd?
Przez lata ribolla była utożsamiana z grecką robolą, ale na początku XX w. badania DNA wykluczyły tę teorię. Ribolla obecnie uznawana jest za rdzenny szczep włoskiej Friuli-Wenecji Julijskiej, pełni też istotną rolę w Słowenii, gdzie jest znana jako rebula. Najwięcej upraw znajdziemy po obu stronach włosko-słoweńskiego pogranicza, między Alpami Julijskimi a Morzem Adriatyckim – we Friuli Collio i regionie Goriška Brda.
Gdzie?
Gwiazda ribolli zgasła na skutek plagi filoksery w drugiej połowie XIX w. Po opanowaniu kryzysu wielu winogrodników zdecydowało się na nasadzenia bardziej popularnych, głównie francuskich odmian, jak merlot czy sauvignon blanc.
W najgorszym okresie ribolla stanowiła we Friuli mniej niż 1% upraw. Właśnie dlatego, drogi czytelniku, mogłeś o tej odmianie nigdy nie słyszeć. Całe szczęście, że wiatr zmian powiał w drugą stronę. Na przełomie XX i XXI w. zainteresowanie tą odmianą zaczęło rosnąć. Przyczyniła się do tego rozwijająca się moda na autochtoniczne odmiany, ale także napływ nowych technik winiarskich, dzięki czemu produkcja jakościowego wina, w zgodzie ze światowymi standardami, stała się prostsza i tańsza.
Obecnie ribollę spotkamy głównie w apelacjach DOC Friuli Colli Orientali i Collio Goriziano, a także w regionie Brdy w Słowenii. Pamiętać proszę, że ribolla gialla nie ma nic wspólnego z czerwoną odmianą ribolla nera, znaną również jako schioppettino.
Jak?
Szczep jest często uprawiany na wzgórzach (colli – wzgórza), u podnóża Alp, które stanowią osłonę przed zimnymi północnymi wiatrami. Z drugiej strony, od południa, klimat równoważy obecność Morza Adriatyckiego. Owoce mają wszystko, czego potrzeba do długiego i spokojnego dojrzewania. Amplituda dobowa zapobiega zbyt szybkiemu wzrostowi cukru, utrzymuje się więc wysoka kwasowość – cecha charakterystyczna tej odmiany.
Z ribolli produkuje się wina w różnych stylach, od coraz popularniejszych musiaków, przez słodkie, po najbardziej powszechne wytrawne – te ostatnie są lekkie i odświeżające. Ich nos jest delikatny, typowe aromaty to kwiaty, rumianek, nuty cytryny i egzotycznych owoców. Podniebienie owocowe i mocno mineralne. Niektórzy producenci używają beczki i wtedy pojawia się też orzech. Dzięki wysokiej kwasowości wina nadają się do starzenia, naturalnie nabierają wtedy głębi i ciężkości, ale nawet w tym stylu pozostają pijalne.
Zwykle wina są jednoszczepowe, ale zdarzają się też blendy z pinot grigio, friulano i malvasią. Słoweńskie kupaże z rebulą noszą nazwę briško vino. Na szczególną uwagę zasługują wina pomarańczowe, szczególnie popularne w Słowenii.