Udostępnij artykuł
Świat nie tyle zaakceptował, co z entuzjazmem przyjął aromatyczne i słodkie wina musujące z piemonckiego subregionu Asti. Pierwsze musiaki powstawały tam w końcu XIX w. i nie trzeba było długo czekać na ich światową karierę.
W 1932 r. powstała organizacja zrzeszająca winiarzy i winogrodników, która stanęła na straży norm jakościowych oraz konsekwentnie od blisko 100 lat buduje siłę marki Asti – Consorzio per la Tutela Dell’Asti. W 1967 r. stworzono apelacje Asti D.O.C. oraz Moscato d’Asti D.O.C., które w latach 90. uzyskały rangę D.O.C.G. Przepisy apelacyjne przez długi czas chroniły słodyczy astyjskich win, traktując ją jako swoisty znak firmowy moscato d’asti i asti spumante – normą pozostawał cukier na poziomie 100 g/l i więcej. Trzeba było czekać aż do 2018 r. na rozluźnienie gorsetu apelacyjnych reguł – wtedy właśnie pozwolono na obniżenie zawartości cukru, a nawet dopuszczono wersję brut nature. Siła blisko 150-letniej tradycji powoduje jednak, że na produkcję tego typu astyjskich musiaków zdecydowali się nieliczni. Przyjrzyjmy się uważniej 10 śmiałkom otwartym na tego typu innowacje, którzy przy tym – tak się składa – z otwartymi ramionami witają enoturystów.
Butelka z pępkiem
Tradycje winiarskie rodziny Bosca sięgają ośmiu pokoleń i przeszło dwustu lat – swoje wina wytwarzają nieprzerwanie od 1820 roku! To wieloletnie doświadczenie pozwala [9] Tosti1820 produkować wysokiej jakości bąbelki o silnej tożsamości. Tę tożsamość komunikuje nie tylko ich wino, ale też wyjątkowa, jedyna na świecie butelka z tzw. pępkiem (belly button), stworzona dla Tosti i przez nich opatentowana. W ten sposób logo Tosti1820 zostało zintegrowane z butelką, co dodatkowo zwiększyło moc komunikacyjną marki.
Tosti1820 ma siedzibę w Canelli, w sercu obszaru wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO za jego piękno. Jak podkreślają właściciele, ich najcenniejszym dziedzictwem jest jednak 500 rodzin winogrodników, którzy z pasją uprawiają 650 hektarów winnic. To oni każdego roku dostarczają do Tosti1820 blisko 14 mln zebranych ręcznie i wyselekcjonowanych kiści winogron, z których firma produkuje swoje znane na całym świecie wina. Bliskie i trwałe relacje między winogrodnikami i firmą umożliwiają kontrolę procesu produkcyjnego od winnicy do butelki, co gwarantuje wysoką jakość produktów.
Rzeka wilków
W miejscowości Loazzolo znajduje się [7] Pianbello, które rozpościera się na obszarze 60 ha, z czego 31 ha stanowią winnice. Logo marki przedstawia wizerunek wyjącego do księżyca wilka, co jest nawiązaniem do starożytnej łacińskiej nazwy miasta, Lupatiolum, którą można przetłumaczyć jako „szlak wędrówki wilków”.
Na czele firmy stoi rodzina Cirio, która zaczynała od 3 ha ziemi, wykorzystywanej głównie do uprawy rolnej i wypasu bydła. Plany pokrzyżowała im choroba wściekłych krów, która zmusiła ich do uśpienia blisko 100 sztuk. To wówczas skupili się na uprawie winorośli. Rośnie tu przede wszystkim moscato bianco, gdyż na tych ziemiach wyraża się najpełniej i właśnie z win z tego szczepu najbardziej znana jest marka. Uprawia się tu też chardonnay, pinot noir, dolcetto i cortese.
Z czasem rodzinne przedsiębiorstwo zaczęło się rozrastać, unowocześniać i profesjonalizować. Dziś składają się na nie dwie firmy – w Loazzolo i pobliskim Canelli, które działają pod wspólnym szyldem „Pianbello”. Połączenie to doprowadziło do większej różnorodności oferty oraz wzrostu jakości win.
Znaleźć czas i słuchać
Pośrodku wzgórz Langhe, w miejscowości Neviglie znajduje się winiarnia [3] Rapalino Fratelli. Rodzina Rapalino od pięciu pokoleń produkuje w niej wino, choć butelkuje je dopiero od 1998 r. Dziś na czele firmy stoją dwaj bracia, którzy kontynuują rodzinne tradycje winiarskie, umiejętnie łącząc je z zasadami zrównoważonego rolnictwa i postępem technologicznym. Mówią, że ich wina wyrażają krainę, z której pochodzą. Langhe oferuje możliwość robienia bardzo różnych win: mogą być świeże i nadające się od razu do picia lub mieć mocną strukturę i złożoność. – Nasze wina nie starają się zadowolić wszystkich, ale chcą opowiedzieć swoją historię tym, którzy zdecydują się znaleźć czas i słuchać – mówi Marco Rapalino.
Rodzina ponad wszystko
Pomiędzy wzgórzami Langa i Monferrato pisze się wspólna historia Giacomo, Giocondy i [8] Scagliola Giacomo e Figlio. Założyciele winnicy pochodzą z dwóch działających od początku ubiegłego stulecia rodzin producentów wina w Calosso. W latach 50. XX wieku połączyli siły i podjęli się niezależnego projektu – zakupili historyczną Cascina Fajaon ulokowaną na wzgórzach Santa Libera di Canelli, jednego z najlepszych terenów do produkcji Moscato d’Asti DOCG. Stopniowo rozszerzali swoją działalność, kupując gospodarstwo wiejskie Cascina Valdrosa, a następnie kilku winnic w Calosso i Santo Stefano Belbo. Winnice te zostały skrupulatnie wybrane pod kątem ekspozycji i charakteru gleby, mając na uwadze wymagania dotyczące różnych winorośli.
Dziś Scagliola Giacomo e Figlio to ok. 20 hektarów winnic, zarządzanych przez Alessandro (syna Giacomo), jego żonę Pierę oraz ich syna Flavio Giacomo. Rodzina zajmuje się bezpośrednio każdym procesem uprawy winorośli – od sadzenia winnic po zbiory, selekcję gron i winifikację. Wszystkie te działania odbywają się ze ścisłym przestrzeganiem regionalnych zasad i przepisów dotyczących zintegrowanego i zrównoważonego rolnictwa, potwierdzone certyfikatem „latającej pszczoły” – znakiem systemu jakości SQNPI.
Mauro i Luca
W początkach XX w. Luigi Arione stworzył mocny punkt na winiarskiej mapie Piemontu. Pasja do wina i doświadczenie przekazywane są tu z ojca na syna od ponad wieku. [1] Arione tworzą je już od czterech pokoleń. Malowniczo położone parcele dają doskonałej jakości grona, z których powstaje równie doskonałe wino.
Dziś winiarnia Arione jest prowadzona przez braci Mauro i Lucę Arione, zarządców dwóch rodzinnych piwnic – jednej w Canelli, drugiej w Castiglione Tinella. Arione posiada winnice w najlepszych rejonach Piemontu – Langhe i Monferrato.
Piwniczny show
Nazwisko Bosca to żywa legenda regionu Asti. Historia [5] Cantiny Bosca zaczęła się w 1831 r. w Canelli i tu trwa do dziś. Jak mówią jej właściciele, to historia, która zawsze jest opowiadana w czasie teraźniejszym. Dziś, sześć pokoleń później, na czele firmy stoją Pia, Gigi i Polina, i to oni otwierają jej nowy rozdział. Na szczególną uwagę zasługują niezwykłe, dawniej katedralne piwnice, które oprócz funkcji praktycznej pełnią także reprezentacyjne – zwiedzanie piwnicznej ekspozycji wspartej multimedialnymi pokazami i komentarzem Pii Boski to niezapomniana podróż w głąb historii rodziny, wina i regionu.
Winiarska wioska
W Castiglione Tinelli, wiosce w południowo-wschodnim Piemoncie, właściwie wszyscy związani są z winem. Ziemie, które dziś tworzą [5] Aziendę Matteo Sorię, przeszły w ręce rodziny Soria w końcu XIX w. Eugenio (dziadek), Giovanni (ojciec) i w końcu Matteo (syn), kontynuowali rodzinne tradycje winiarskie, uprawiając moscato bianco, barberę i dolcetto oraz robiąc z nich wino. Na przestrzeni lat rodzina skupowała pobliskie parcele i zwiększała produkcję. W 2006 r. Matteo, po ukończeniu prestiżowych studiów enologicznych w Albie, dołączył do ojca i dziadka – dziś winnica nosi jego imię. W 2008 r., po kolejnym powiększeniu areału, rodzina Soria stała się jednym z wiodących producentów moscato d’asti. Jeśli ją odwiedzicie, nie tylko przejdziecie się po winnicach i zwiedzicie winiarnię, ale także spróbujecie tutejszych win w pięknej sali degustacyjnej z panoramicznym oknem.
Kooperatywa
Winnice wchodzące w skład założonej w latach 50. kooperatywy [6] La Maranzana, ulokowane są w samym sercu Monferrato. W czerwcu 2014 r. krajobrazy winnic Monferrato zostały uznane za integralną część światowego dziedzictwa UNESCO. Rok w rok członkowie kooperatywy zbierają około 4 tys. ton winogron z 450 ha należących do nich winnic. Produkują wina z oznaczeniami D.O.C. i D.O.C.G. – gwarantującymi miejsce pochodzenia gron i jakość wina. Będąc w okolicy, warto sprawdzić bieżący kalendarz winiarskich wydarzeń – La Maranzana organizuje ich w ciągu roku wcale pokaźną liczbę.
360°
Kooperatywa [4] Cantina Alice Bel Colle, podobnie jak La Maranzana, została założona w latach 50. W jej ramach zjednoczonych jest 100 winiarzy, którzy gospodarują łącznie na 350 ha. Ich liczne parcele rozrzucone są po regionie, na wzgórzach o różnych nachyleniach czy charakterystyce gleby. Wspólnym mianownikiem jest wyłącznie ręczy zbiór. W winnicach Alice Bel Colle znajdziemy barberę, moscato bianco i brachetto, przy czym największy udział ma pierwsza z tych odmian. Tworzy się tu z niej aromatyczne słodkie wina.
W ostatnich latach Alice Bel Colle zintensyfikowała działania na rzecz jakości poprzez staranną selekcję winogron i redukcję wydajności (zmniejszenie plonów z hektara), a pieczę nad tymi działaniami roztacza jeden z czołowych piemonckich enologów Beppe Caviola. Warto rozważyć wizytę w Cantinie i wybrać jedną z kilku oferowanych atrakcji – szczególnie polecić można tę, która obejmuje spacer wśród winnic na szczyt wzgórza z 360° widokiem na okolicę.
Trzy wieki
Marka powstała z połączenia dwóch prężnie działających spółdzielni winiarskich: Cantiny di Mombaruzzo i Cantiny di Ricaldone. [10] Tre Secoli (wł. Trzy Wieki) nawiązuje nazwą do historii ludzi, którzy od 1887 r. nieprzerwanie uprawiają winorośl na łagodnych wzgórzach Monferrato. Winnice rozrzucone są na terenach aż 18 gmin i obejmują 1100 ha, co czyni Tre Secoli największą piemoncką spółdzielnią winiarską. 400 ha obsadzone jest moscato bianco – to dla kooperatywy szczep wiodący. Od 2018 roku firma ma własną rozlewnię win spokojnych, półmusujących i musujących. W sezonie ciekawą propozycją dla enoturysty są wycieczki rowerowe obejmujące zwiedzanie winnic oraz rzecz jasna degustację wina i przysmaków lokalnej kuchni.
Wydawać by się mogło, że dziesięciu producentów, którzy zdecydowali się na wprowadzenie do swoich portfolio moscato d’asti i asti spumante z obniżonym cukrem to niewiele. Pamiętajmy jednak, że historia tego typu win w regionie ma raptem pięć lat – producenci z Asti z pewnością nie powiedzieli ostatniego słowa!