Udostępnij artykuł
Był to nasz pierwszy wyjazdowy panel degustacyjny. Odbył się w warszawskim wine barze WineTu, a udział wzięli w nim przedstawiciele warszawskiego środowiska sommelierskiego (wśród nich – nowo wybrany prezydent Stowarzyszenia Sommelierów Polskich, Kamil Wojtasiak). Tym razem przedmiotem naszych wspólnych zachwytów, ochów i achów (OK, nie obyło się też bez okazjonalnego kręcenia nosem…) były wina z mało znanej w Polsce portugalskiej odmiany castelão.
Jest ona oczywiście – pośród kilkuset rodzimych szczepów winorośli – znaczącym składnikiem tamtejszych kupaży, niemniej z okazji naszego spotkania udało się zgromadzić 11 win wyłącznie z castelão. Co więcej, wszystkie pochodziły z omawianego swego czasu regionu Tejo, reprezentując różne poziomy tamtejszych apelacji – od „zwykłego” vinho regional, aż po najwyższą kategorię, D.O.C.
Więcej o samym szczepie, jego historii i charakterystyce pisze Andrzej Strzelczyk. Nadmieńmy jedynie, że z castelão wyrabia się wina zarówno czerwone, jak i szare, różowe oraz musujące. Przedstawiciele wszystkich tych kategorii znaleźli się w naszych kieliszkach, doczekując się ocen – jak sądzimy – wyważonych i sprawiedliwych.
Właściwy styl odmiany był rzecz jasna reprezentowany przez wina czerwone, w których znajdowaliśmy dobrą koncentrację owocowej materii, wyraźną taniczność i kwasowość. Najlepsze z nich odznaczały się świetną równowagą, rzadko kiedy zmąconą nadmiernie wystającym alkoholem, zawierającym się w rozsądnym przedziale 11,5–14%. Z winami nie-czerwonymi mieliśmy natomiast pewien problem. Choć nie wykazywały żadnych wad, wydawały się zrobione jakby na siłę i bez większej oryginalności. Na pewno nie dowiedzieliśmy się, jakie cechy castelão udało się, czy też należało, zawrzeć w winach szarych i różowych – na szczęście czerwień obroniła się w niezłym stylu. Ta optymistyczna konkluzja niech będzie też zachętą do poszukiwania, podczas wiosenno-letnich wypraw do Portugalii, win produkowanych na bazie castelão, ale też innych, lokalnych i jeszcze mniej znanych odmian. Małe jest bowiem piękne i potrafi równie pięknie zaskakiwać!
Przy okazji – czy wiedzieliście, że castelão szczyci się rekordową liczbą synonimów? Bastardo castico, bastardo espanhol, castelana, castelão real, castellam, castellao portugues, castico, joão de periquita, joão (de) santarém, joão (de) santarém tinto, joão mendes, joão pinto mendes, lariao preto, mortágua, mortágua de vide branca, olho de lebre, perikvita, periquita (druga najpopularniejsza nazwa szczepu), piriquita, piriquito.
No, to teraz już wiecie…
W wyjazdowej sesji degustacyjnej udział wzięli: Michał Stykowski, Wojciech Starzycki, Marta Ręgowska, Kamil Wojtasiak, Arkadiusz Kurowski i Tomasz Szmajter (wspomagany logistycznie przez Ewę Karczewską).
WINO SZARE
Contracena Blancs de Noir, Castelão 2023
Soc. Agr. Quinta da Ribeirinha
Vinho Regional Tejo, Portugalia
importer: City Wine
cena: 115 zł
Bladopiaskowa barwa z delikatnym różowym refleksem, której towarzyszą – w pierwszym nosie – nuty żółtego jabłka i winogron, z brzoskwinią i miodem gryczanym. Na plus można policzyć, wrażenie miękkości, czystości i wypełnienia owocem („polski sad” – biała porzeczka, gruszki, czerwone jabłka). Na minus – zbyt landrynkowy charakter tego „sadu”, a także nieco odstający alkohol. W końcówce dominują apteczna kwasowość i niedojrzała skórka grejpfruta. Całościowo wino można podciągnąć pod kategorię „letnio-tarasową”, jako przyzwoite uzupełnienie portugalskich przekąsek
– szynki lub kulek z bacalão.
WINO MUSUJĄCE
Monge Bruto, Metodo Classico 2023
Quinta do Casal Branco
D.O.C. do Tejo, Portugalia
Producent poszukuje importera
cena: 18 €
W nosie niezdecydowany melanż ananasów, jabłek, winogron i… kopru włoskiego. Mocno przebijająca się w ustach kwasowość rodem z rozgryzionej przypadkowo tabletki witaminy C nie poprawia ogólnego odbioru. Owoc znika, zostaje kwasowość – z ledwo wyczuwalnym echem zielonego jabłka odmiany Granny Smith. Duże i niestety szybko znikające bąble, poszczególne komponenty funkcjonują w oderwaniu od siebie i nie współpracują. Zdecydowanie nie odebraliśmy tego jak wina blanc de noir i to jeszcze z Portugalii.
WINO RÓŻOWE
Bathoreau Rosé 2021
Agro-Bathoreau
IGP Tejo, Portugalia
Producent poszukuje importera
cena: ok. 6 € (ex-cellar)
Bladopomarańczowa barwa z różowawym odcieniem. Usta truskawkowo-nektarynkowe, z nutą jogurtową. Wino całkiem interesujące, pretendujące do pewnej złożoności i potencjału gastronomicznego. Ma niezłe otwarcie, stojące pod znakiem przetworzonego owocu i nut kwiatowych, trochę za szybko zanika w naznaczonym goryczką i lekkim utlenieniem finiszu. Dobrze zintegrowana, niezbyt agresywna kwasowość, przyzwoita struktura, daje się wyczuć pewien brak koncentracji.
WINA CZERWONE
Castelão 2022
Quinta Casal das Freiras
D.O.C. do Tejo, Portugalia
Producent poszukuje importera
cena: 15 €
Lekka i niezwykle stylowa interpretacja szczepu. Wielce zachęcający nos, oparty na kompozycji czerwonej porzeczki, wiśni i czerwonej śliwki. Soczyste, smukłe i zarazem intensywne usta – oparte również na owocu (to, co powyżej plus truskawka), przyprawione echem leśnej ściółki z dodatkiem oregano. Wino świeże, długie i jednocześnie lekkie. Jest tu też swoista surowość, pogłębiona wyraźną, drobną taniną i świetnie ułożoną kwasowością. Wydaje się, że równie dobrze „wjedzie tu” stek z tuńczyka, jak i spaghetti al pommodoro. Do takich win należy przyszłość!
Reserva das Pedras Castelão 2017
Quinta da Alorna
D.O.C. do Tejo, Portugalia
Importer: M&P Wina
cena: 125 zł
Dżem wiśniowo-śliwkowy z lekką, harmonijnie wtopioną nutą brettu. Usta podążają w dobrą stronę – rześkiego, napiętego owocu z fiołkowo-różanym tłem. Wyczuwalny, ale nie piekący alkohol, który dopełnia i wzbogaca mięsistą strukturę wina. Dojrzała, elegancka tanina, kwasowość, beczka – wszystko zintegrowane i uporządkowane. Dobre, konkretne wino, zachowujące zarówno cechy odmiany, jak i rys miejsca, z którego pochodzi.
Tejo Castelão 2023
Adega do Cartaxo
D.O.C. do Tejo, Portugalia
Producent poszukuje importera
cena: ok. 10 € (ex-cellar)
Czerwień względnie jasna i przejrzysta, ale nie jest to odcień pinotowy. Całość oparta na nucie malinowo-
-jagodowej, do tego akcent czekolady, kory i popiołu ze spalonych młodych gałęzi. Złożoność i wyrafinowanie. Cierpkość i drobne taniny świetnie wtopione w owoc. Wyczuwamy alkohol, ale nikt nie skarżył się na jego obecność. Całość konsekwentnie utrzymana w ryzach za sprawą soczystego, napiętego owocu. Beczka, jeśli była użyta, to duża i kilkuletnia – dla zaokrąglenia struktury, nie zaś dla jej zdominowania. Czuć tu niepospolitą jakość i nieprzeciętne umiejętności winiarza.
Castelão 2021
Quinta da Alorna
D.O.C. do Tejo, Portugalia
importer: M&P Wina
cena: 54 zł
Ciemna czerwień z fioletową obwódką. Owocowa, śliwkowo-jagodowa konfitura przełamana beczką, lasem iglastym, żywicą i ciemną czekoladą. Cierpkość świetnie pożeniona z intensywną, przetworzoną owocowością. Wino tęgie, ale soczyste, wielowymiarowe i dobrze zbalansowane. Chcielibyśmy odnaleźć tu nieco więcej finezji i lekkości – jednak może właśnie takie wino dobrze nada się do grillowanych mięs i esencjonalnych serów. Długa końcówka, solidnie wypełniająca usta owocem i z lekka wystającym alkoholem.
Joana da Cana Castelão, Unoaked, Expression Edition 2020
Vinhos Franco
Vinho Regional Tejo, Portugalia
Producent poszukuje importera
cena: 9 €
Dżemowy owoc przełamany brettem i skórą. Usta mocno skoncentrowane, napięte, z wyrazistą taniną w stylu wręcz sagrantino – na szczęście nie wysuszającą, a dodającą owocowej konstrukcji zadziorności i przenikliwości. Na pierwszym planie cały czas znajduje się owoc – soczysty, ciemny i przetworzony, wsparty na beczce, ale bez waniliowego ataku (wyczuwalna, lekka słodycz pochodzi tu zdecydowanie od owocu). Do tego pikantność, alkohol i długi finisz. Niezły potencjał dojrzewania, dajemy winu nawet 4–5 lat do osiągnięcia szczytu.
Castelão Clássico 2019
Quinta da Lapa
Vihno Regional Tejo, Portugalia
Producent poszukuje importera
cena: ok. 6 € (ex-cellar)
Kolor intensywnej, choć jeszcze młodej czerwieni. Pierwsze wrażenie – czarna porzeczka złagodzona syropem malinowym. W ustach bogactwo przetworzonego owocu (aronia, jeżyna), styl porto ruby – a może próba pójścia w stronę konwencji amarone, z towarzyszeniem gęstej, ale nie agresywnej taniny? Długa końcówka utrzymana w tonacji wyznaczonej przez usta. Balans między elegancją a intensywnością – wino nie „wali między oczy”, ale bardzo wyraźnie o czymś fajnym chce nam opowiedzieć. Dobrym uzupełnieniem będą tu grillowane warzywa z kozim serem.
Séries Singulares Castelão 2021
Companhia das Lezírias
D.O.P. do Tejo, Portugalia
Importer: Wina Gali
cena: 120–150 zł
Oparty na mocno przetworzonym, dżemowym owocu (jeżyna, śliwka) nos – nie do końca jeszcze otwarty, choć udanie uzupełniany akcentem rustykalnym (wiejskie obejście, kurz, suche drewno). W ustach podobnie, ale tu przede wszystkim zauważamy mnogość tanin, które za jakiś czas ułożą się i skleją z całością. Wino niejednoznaczne, o niezbyt wyeksponowanym owocu i stosunkowo niskiej kwasowości – przy wysokiej taniczności być może więc nie wyciśniemy już z niego zbyt wiele, pijmy je zatem już teraz, najlepiej w towarzystwie średnio intensywnych kozich serów.
Casa da Atela, Vinhas Velhas, Castelão 2021
Quinta da Atela
D.O.C. do Tejo, Portugalia
Producent poszukuje importera
cena: 17 €
Styl mało wyrafinowanej riojy crianza – z nutami wiśniowo-gałązkowymi i średnio przetworzonym owocem. Wino raczej proste, o stosunkowo niewielkiej koncentracji i ekspresji. W nosie na pozór dojrzałe, w ustach raczej młode. Nuty zielonych liści i szypułek wywołują skojarzenia z cabernet sauvignon. Dosyć krótka końcówka, pozostawiająca po sobie słonawą goryczkę. Niemniej, całość jest pijalna i po lekkim schłodzeniu może dobrze zagrać w towarzystwie np. grillowanej szynki (nie dając jednak rady aromatycznym, twardym serom).