Region: Madera
Udostępnij artykuł
Madera (Madeira) to niewielka, skalista wyspa stercząca z Atlantyku na wysokości Maroka, region winiarski oraz styl wina tam wytwarzanego. Z wiadomych powodów najbardziej interesuje nas drugi i trzeci sens tej nazwy.
Wyspa była skolonizowana przez Europejczyków w okresie bezpośrednio poprzedzającym odkrycie Ameryki i w trakcie kolejnych wieków położenie uczyniło z niej ważny port zaopatrzeniowy na trasach transatlantyckich. Jednym z ładowanych wówczas na statki miejscowych towarów było wino, które w celu zabezpieczenia przed zepsuciem wzmacniano dodawaniem destylatu gronowego. Jednak to nie ten składnik uczynił z madery winiarską ikonę. Jak się okazało, długie rejsy wewnątrz nagrzewających się za dnia i stygnących w nocy kadłubów okrętowych, nie tylko nie zepsuły smaku wina, ale wręcz podniosły jego walory. I to właśnie maderyzacja, czyli dojrzewanie w wysokich (ok. 50 – 60°C) temperaturach stała się cechą specyficzną nadającą wysoką rangę tutejszym winom.
Pierwotnie dokonywało się ono w sposób naturalny (Canteiro) – młode, białe wino wzmocnione destylatem (stężenie alkoholu ok 20%) wlewano do beczek wystawionych na działanie słońca i tak pozostawiano na długi czas (sięgający nawet powyżej 20 lat). Z czasem jednak wprowadzono rozwiązania techniczne (Estufa) skracające czas dojrzewania do przynajmniej 90 dni polegający na parowym podgrzewaniu stalowych zbiorników z winem bazowym. Jak można przypuszczać – pierwsza metoda cechuje madery najwyższej jakości (i ceny), druga – produkty dużo tańsze i prostsze.
Maderę klasyfikuje się ze względu na cztery kryteria:
- odmiana winogron, z jakiej jest produkowana,
- długość dojrzewania,
- konkretny rocznik (lub jego brak)
- zawartość cukru.
Istnieje 6 odmian winorośli typowych dla madery. Cztery z nich uznane są za szlachetne (i tym samym dość rzadkie) – sercial, verdelho, bual, malmsey. Piąta – tinta negra mole – to odmiana wprowadzona dużo później od poprzednich i najbardziej popularna, ale nie ciesząca się wysokim prestiżem. Jest również 6. szczep – terrantez, który był uprawiany w przeszłości, później wymarł, lecz obecnie trwają starania do przywrócenia go wyspie. Jeśli przyniosą oczekiwane rezultaty, dołączy on do „szlachetnej czwórki”. Madera może być tak jednoszczepowa, jak kupażowana z poszczególnych win jednoszczepowych.
Pod względem długości dojrzewania (w beczce, przed butelkowaniem) wyróżnia się kilka klas madery:
- Rainwater (dojrzewa nie dłużej, niż 3 lata, półwytrawna, lekka, by nie powiedzieć: wodnista. Powszechna w USA)
- Finest (dojrzewa 3 lata, z czego pierwsze trzy miesiące w zbiornikach Estufa. Najbardziej podstawowy rodzaj madery, który – uwzględniając przepisy apelacyjne – może być stosowany wyłącznie do celów kuchennych. Ale w kuchni też można się napić, prawda?)
- Reserve (podstawowa wersja madery dojrzewająca minimum 5 lat.)
- Special Reserve (przynajmniej 10 lat dojrzewania, z reguły przy zastosowaniu metody Canteiro)
- Extra Reserve (wino dojrzewające co najmniej 15 lat metodą Canteiro, często madery tej klasy są jednoszczepowe)
Madery rocznikowe są mniej popularne od tych nierocznikowych. Wśród nich wyróżnia się trzy klasy o różnej długości dojrzewania:
- Colheita (minimum 5 lat dojrzewania w beczce)
- Frasqueira (minimum 20 lat dojrzewania metodą Canteiro)
- Solera (kupaż uzyskany poprzez dojrzewanie wina w beczkach, z których co jakiś czas upuszcza się jego określoną ilość uzupełniając powstały brak młodym. W efekcie powstaje mieszanka wina z różnych roczników o różnym stopniu dojrzałości. Solera zawsze oznaczana jest rocznikiem, z którego pochodzi najstarsze wino w niej się znajdujące. Madery w tej wersji są bardzo rzadko dostępne).
Pod względem poziomu słodyczy, madery reprezentują pełne spektrum smaków od bardzo wytrawnych, po słodkie deserowe.
Skoro przy smakach jesteśmy (i przekopaliście się przez te wszystkie klasyfikacyjne szczegóły), to warto coś napisać o smaku tego wina. Jest on bardzo zróżnicowany, zależnie od dominującego szczepu winorośli. Najbardziej wytrawny jest sercial, następnie verdelho i boal, zaś malmsey daje najwięcej słodyczy. Bukiety aromatyczne madery obejmują nuty ziołowe i kwiatowe (trawa, siano), owocowe (brzoskwinia, skórka pomarańczy), mineralne (solanka) oraz karmelowo – orzechowe.
Z racji różnorodności i złożoności madera jest winem, które można dopasować do znacznej liczby potraw od przekąsek po desery. Szczególnie dobrze wypadają w zestawieniu z cięższymi, zawiesistymi potrawami, często takimi, do których trudno dobrać inne wina (z dużą ilością surowego mięsa, jajek czy grzybów).
Madera jest winem, które najlepiej ze wszystkich znosi upływ czasu. Pod tym względem może się równać z alkoholami mocnymi. Warto tez pamiętać, że ma bardzo wysokie stężenie kwasów. Z tego powodu butelki z tym winem nie mogą leżakować, lecz muszą stać pionowo. W przeciwnym razie kwas z wina może przepalić korek.